Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny

Gdańsk, 2023-10-26

OPS/45/2023

Przewodniczący Rady Miejskiej

w Gdańsk

Urząd Miejski w Gdańsk

ul. Szeroka 1

80-835 Gdańsk

Działając z upoważnienia Prezydenta Gdańsk na podstawie § 12 4 Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsk, stanowiącego załącznik do Uchwały 234/2018 Rady Miejskiej w Gdańsk z dnia 2018-05-15 roku w sprawie Statutu Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsk (Dz. U. Woj. Pomorskie z 2018-06-01 r. Nr 1234) oraz art. 179 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447) składam w załączeniu roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawiam potrzeby związane z realizacją zadań.

Otrzymują:

1. Wojewoda Pomorski,

2. a/a.

SPRAWOZDANIE

z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny za 2022 r.

oraz przedstawienie potrzeb związanych z realizacją przedmiotowych zadań.

Monitoring i ewaluacja Gminnego Programu Wspierania Rodziny

na lata 2022 - 2024 przyjętego Uchwałą Nr 123/2022 Rady Miejskiej

w Gdańsk z 2022-03-10 r.

Zadania wynikające z ustawy z dnia 09.06.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447) w zakresie obowiązków Gminy Gdańsk reguluje art. 176 ww. ustawy.

Do zadań własnych Gminy należy:

1) opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny;

2) tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny;

3) tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego, oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez:

a) zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa,

b) organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających,

c) prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci;

4) finansowanie:

a) podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,

b) kosztów związanych z udzielaniem pomocy, o której mowa w art. 29 ust. 2, ponoszonych przez rodziny wspierające;

5) współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;

6) sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie, w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 187 ust. 3;

7) prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałego na terenie gminy;

W okresie od 2022-01-01 r. do 2022-12-31 r. realizowana była większość zadań z powołanego wyżej katalogu. Uchwałą Nr 123/2022 Rady Miejskiej w Gdańsk z 2022-03-10 r. został przyjęty Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2022 - 2024. Celem głównym Programu jest pomoc dla rodzin zamieszkujących na terenie Gminy Gdańsk w stwarzaniu optymalnych warunków do wychowywania dzieci w środowisku rodziny biologicznej oraz wspieranie rodzin dysfunkcyjnych w prawidłowym wypełnianiu obowiązków opiekuńczo - wychowawczych. Spodziewanym efektem realizacji Programu ma być: polepszenie sytuacji dziecka i rodziny, wzmocnienie lub przywrócenie poczucia bezpieczeństwa socjalnego, ograniczenie patologii społecznej, zminimalizowanie negatywnych zachowań oraz stworzenie skutecznego systemu wsparcia dla rodziny i dziecka.

W przedmiotowym okresie realizowane były zadania w zakresie wspierania rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych. Pracę z rodzinami prowadził np. jeden asystent rodziny w wymiarze przeliczeniowym 0.75 etatu.

Z uwagi na coraz większe potrzeby w Gminie Gdańsk w zakresie wspierania rodziny (liczne problemy opiekuńczo - wychowawcze, alkoholizm, skutkujące m.in. umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej na postawie orzeczeń sądowych) pożądane było zatrudnienie dwóch asystentów rodziny, jednego w pełnym wymiarze, drugiego w połowie wymiaru czasu pracy. Asystenci rodziny działają profilaktycznie, co z uwagi na charakter przedmiotowych spraw jest bezcenne. Potrzebę intensyfikacji działań asystenta rodziny zauważają także Placówki Oświatowe i Świetlica Środowiskowa w Gdańsk. Jednocześnie ww. podmioty bardzo pozytywnie oceniają efekty pracy asystenta rodziny ze współpracującymi już rodzinami.

Do podstawowych zadań asystenta rodziny należało:

− opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym,

− udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego, prawidłowego wychowania i opieki nad dziećmi, troski o edukację i rozwój dzieci, dbałość o zdrowie, gospodarowanie budżetem domowym,

− udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych, psychologicznych oraz problemów wychowawczych z dziećmi,

− wspieranie rodziny zagrożonej wykluczeniem społecznym poprzez zmianę stosunku osób w rodzinie do własnej sprawczości, podniesienie samooceny i wzbudzenie wiary we własne siły,

− wspieranie aktywności społecznej rodziny,

− motywowanie członków rodziny do podnoszenia kwalifikacji zawodowych,

− udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej,

− podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin,

− dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku i przekazywanie tej oceny dyrektorowi ośrodka,

− monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną,

− sporządzanie na wniosek sądu opinii o rodzinie i jej członkach,

− współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny,

− współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna się za niezbędną.

− udział w posiedzeniu zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w placówce.

W 2022 roku pomocą i wsparciem asystenta rodziny objętych było 25 rodzin z terenu Gminy Gdańsk. /Na przykład/ Do pracy z asystentem rodziny zobowiązane przez sąd były 5 rodzin. Powyżej 1 roku z pomocy i wsparcia asystenta rodziny korzystało 10 rodzin, od 6 do 12 miesięcy - 8 rodzin, do 6 miesięcy - 7 rodziny. Zakończono pracę w 2 rodzinach: w jednej z uwagi na brak współpracy z asystentem, w drugiej ze względu na brak efektów. Asystent pracuje w oparciu o opracowane dokumenty: plan pracy z rodziną, protokół ze spotkania z rodziną, miesięczne sprawozdania z pracy z rodziną, okresowa ocena sytuacji rodziny.

W pieczy zastępczej w roku 2022 przebywało 50 dzieci z terenu Gminy Gdańsk.

W rodzinach zastępczych umieszczonych było 35 dzieci, w tym: - w rodzinach zastępczych spokrewnionych 20 dzieci, - w rodzinach zastępczych niezawodowych - 10 dzieci, - 5 dziecko w rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego . W instytucjonalnej pieczy zastępczej przebywało 15 dzieci w tym: w placówkach typu socjalizacyjnego - 5 dzieci, w placówkach typu rodzinnego - 7 dzieci, w placówce specjalistyczno- terapeutycznej - 3 dziecko.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsk współfinansował koszy pobytu dzieci w pieczy zastępczej, jako zadanie własne - obowiązkowe z ustawy z dnia 09.06.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

W ramach zadań w zakresie wspierania rodziny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdańsk sporządzał sprawozdania rzeczowo - finansowe z zakresu wspierania rodziny. Zapewniał wsparcie materialne dla ubogich rodzin zagrożonych kryzysem lub przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych. Członkowie rodzin przeżywających trudności-opiekuńczo wychowawcze mieli możliwość korzystania z porad prawnych, psychologicznych w Punkcie Informacji, Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie w Gdańsk, w Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej w Gdańsk oraz w Powiatowym Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Gdańsk.

Na bieżąco prowadzony był monitoring sytuacji rodzin zagrożonych kryzysem oraz przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych, prowadzona była także działalność informacyjno - edukacyjna.

/Na przykład/ W zakresie podnoszenia kompetencji służb i instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny pracownik OPS w Gdańsk uczestniczył w szkoleniach na temat: "Standardy pracy z rodziną", "Procedury w przypadku przemocy w rodzinie", "Komunikacja z osobami w kryzysie", Współpraca z instytucjami wspierającymi rodzinę.

Gmina Gdańsk tworzy oraz rozwija system opieki nad dzieckiem, w tym w formie placówek wsparcia dziennego oraz w formie pracy z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo - wychowawczych. Świetlica Środowiskowa w Gdańsk to placówka wsparcia dziennego przeznaczona dla dzieci i młodzieży uczęszczających do szkoły podstawowej lub gimnazjum, zamieszkałych na terenie Gminy i Miasta Gdańsk. Świetlica Środowiskowa w Gdańsk jest samodzielną jednostką budżetową realizującą postanowienia ustawy o wspieraniu rodziny w celu wzmocnienia funkcji opiekuńczych rodziny. Świetlica Środowiskowa w Gdańsk działa zgodnie z art. 176 pkt. 3 ww. ustawy.

W celu dokonania monitoringu i ewaluacji Uchwały Nr 123/2022 Rady Miejskiej w Gdańsk z 2022-03-10 r. - Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2022 - 2024 (punkt 5) dokonano analizy danych o osobach i rodzinach objętych wsparciem i pomocą OPS w Gdańsk oraz analizy przeważających problemów w rodzinach. Dokonano porównania danych zawartych w tabelach 1 i 2 (punkt II Programu).

Tabela nr 1.

Wyszczególnienie Rok 2021 Rok 2022

Liczba rodzin objętych pomocą 150 170

Liczba osób objętych pomocą 400 450

Liczba dzieci objętych pomocą 200 220

Liczba rodzin korzystających z pomocy asystenta 20 25

Liczba dzieci w pieczy zastępczej 45 50

Tabela nr 2.

Występujący problem Rok 2021 Rok 2022

Ubóstwo 60% 55%

Bezrobocie 40% 35%

Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych 25% 20%

Alkoholizm 15% 15%

Przemoc w rodzinie 10% 12%

Problemy wychowawcze z dziećmi 30% 30%

Długi 20% 20%

Brak mieszkania 5% 5%

Choroby 10% 10%

Z przeprowadzonej analizy wynika, że liczba osób korzystających z pomocy społecznej w 2022 roku ma tendencję wzrostową w stosunku do roku poprzedniego. Problem ubóstwa i bezrobocia nieznacznie się zmniejszył, bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych w rodzinach niepełnych i wielodzietnych nieznacznie zmalała.

Ponadto w ramach przedmiotowych zadań dotyczących wspierania rodziny w okresie od 2022-01-01 do 2022-12-31 r. OPS realizował zadania dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Gminie Gdańsk [Uchwała Rady Miejskiej w Gdańsk Nr 145/2021 z 2021-05-10].

Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Gminie Gdańsk realizowany był w grupach zadań:

1) Prowadzenie Punktu Informacji, Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie, informacja i edukacja społeczności lokalnej w zakresie problematyki przemocy w rodzinie, doskonalenie kompetencji służb i instytucji.

2) Działalność Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

W ramach Punktu Informacji, Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie prowadzone były następujące działania:

− dyżury specjalistów - psychologa, prawnika, pracownika socjalnego, terapeuty.

W ramach informacji i edukacji społeczności lokalnej prowadzone były działania:

− prowadzenie strony internetowej www.gdansk.pl/pomocrodzinie

− rozpowszechnianie materiałów informacyjnych.

Doskonalenie kompetencji służb i instytucji prowadzono poprzez:

− szkolenia wewnętrzne dla członków Zespołu Interdyscyplinarnego i grup roboczych oraz pracowników instytucji realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,

− szkolenia pracowników OPS organizowane przez Centrum Szkoleniowe "Rodzina",

− superwizja dla pracowników socjalnych i kadry zarządzającej.

Odnosząc się do potrzeb związanych z realizacją zadań w zakresie wspierania rodziny zauważyć trzeba wzrost ilości spraw związanych z realizacją zadań obowiąkowych Gminy z ustawy z dnia 09.06.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Potrzebne są znaczne środki finansowe na współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym oraz na zatrudnienie asystentów rodziny, którzy przez profilaktykę przyczyniają się do zmniejszania kosztów współfinansowania pobytu dziecka w instytucjonalnej pieczy zastępczej.